تست بتن چیست؟

انواع مختلف تست بتن

تستهای بتن قبل از اجرا

الف) تست بتن هم‌زمان با ساخت و قبل از خروج از کارخانه ساخت بتن

بتن آماده ساخته‌شده در کارخانه بتن ( بچینگ ) می‌بایست قبل از خروج از کارخانه و رسیدن به محل اجرا موردسنجش قرار بگیرد . البته این آزمایش تنها به‌صورت رندم و جهت اطمینان از عملکرد صحیح اپراتور بچینگ و دستگاه‌های ساخت بتن انجام می‌شود و شامل : آزمایش دانه‌بندی و آزمایش اسلامپ ( روانی بتن ) و کنترل دمای بتن می‌باشد .

ب) تست بتن هم‌زمان با اجرای آن

وقتی بتن با تراک میکسر به محل اجرا منتقل می‌شود ، قبل از ریختن داخل مقاطع یا در اواسط تخلیه بتن ، می‌بایست نمونه‌گیری انجام‌شده و این نمونه‌ها باید ثبت و نتایج آن به‌صورت مکتوب برای تائید عملیات بتن‌ریزی و اطلاع از مقاومت بتن اجراشده در مقطع ، به ناظر ، مالک و مجری اطلاع‌رسانی شود .

اسلامپ ( روانی یا کارایی بتن ) ، مقاومت فشاری ( مکعبی یا استوانه‌ای ) و بعضاً آزمایش دانه‌بندی جزو این دسته از آزمایشات بتن قرار می‌گیرند.

آزمایش مقاومت فشاری:

همواره مهندسین محاسب در طراحی سازه‌های بتن مسلح ، تحمل نیروهای فشاری را بر عهده بتن مقطع می‌گذارند . به همین دلیل آزمایش مقاومت فشاری بتن را می‌توان اصلی‌ترین آزمایش در محل اجرا دانست که لازم است توسط آزمایشگاه بتن و افراد صاحب صلاحیت انجام شود .

روش آزمایش مقاومت فشاری بتن:

برابر با بند ۹-۲۲-۱۱-۱ الف ) مبحث نهم مقررات ملی ساختمان ویرایش ۹۹ و آیین‌نامه آبا ، برای سنجش مقاومت فشاری بتن بایستی حداقل ۲ آزمونه استوانه‌ای ۱۵۰*۳۰۰ میلی‌متری یا حداقل ۳ آزمونه استوانه‌ای ۲۰۰*۱۰۰ میلی‌متری هم‌زمان با بتن‌ریزی تهیه و در سن ۲۸ روزه توسط جک شکسته شوند . البته مطابق بند ۹-۲۲-۱۱-۳ ث ) گفته‌شده اگر بجای آزمونه‌های استوانه‌ای از قالب‌های مکعبی ۱۵۰ یا ۱۰۰ میلی‌متری استفاده شد ، می‌بایست نتایج حاصله از این آزمونه‌ها مطابق با ضوابط آیین‌نامه آبا تبدیل شود . عموماً هر سری نمونه‌گیری بتن شامل ۵ آزمونه می‌باشد . به هر قالب ۱۵*۱۵*۱۵ که نمونه بتن ، داخل آن ریخته می‌شود یک آزمونه گفته می‌شود .

آزمایش اسلامپ:

آزمایش دیگری که هم‌زمان با بتن‌ریزی لازم است که انجام‌شده و گزارش شود ، تست روانی بتن یا اسلامپ می‌باشد . روانی بتن نشان‌دهنده کارایی بتن است و کارایی بتن باید بر اساس مقطع بتن‌ریزی و حجم آرماتور موجود تغییر کند .

مثلاً در سقف‌های یوبوت با توجه به اینکه بتن باید زیر قالب‌های ماندگار یوبوت را پر کند ، باید اسلامپ بتن حدوداً ۱۴ یا ۱۵ سانت باشد . هر چه عدد به‌دست‌آمده از آزمایش اسلامپ بزرگ‌تر باشد یعنی بتن روان‌تر می‌باشد .

آزمایشات مخرب بتن:

آزمایش‌هایی که برای انجام آن‌ها مجبوریم در مقطع بتنی موردنظر تخریب انجام دهیم را آزمایشات مخرب می‌نامیم . البته منظور از تخریب به معنی تخریب کل مقطع نبوده و به این معنی است که مجبوریم بخشی از دیوار ، سقف یا فونداسیون را برش داده و نتایج آزمایشات را برای کنترل ، به مهندسین طراح اعلام نماییم .

با توجه به تخریب انجام‌گرفته در مقاطع و درنتیجه ضعف ایجادشده در آن‌ها ، حتی‌الامکان سعی می‌کنیم از این روش در مقاطع بتنی استفاده نکنیم . تعدادی از این آزمایشات شامل : کُر گیری ( مغزه گیری ) ، آزمایش بیرون کشیدگی ( pull out) ، آزمایش خمش ، آزمایش برزیلی

نکته: الزام نیاز به آزمایشات بعد از بتن‌ریزی توسط مهندس طراح مشخص خواهد شد و توصیه می‌شود مهندسین ناظر در این خصوص اظهارنظر نکنند

آزمایش کُر گیری:

کُر گیری یا مغزه گیری یکی از متداول‌ترین روش‌های مخرب تست بتن می‌باشد که در موارد زیر انجام می‌شود :

1. تعیین مقاومت فشاری در مقاطع بتنی ضعیف .
2. حصول اطمینان از مقاومت مقاطعی که در ظاهر آن‌ها نشانه‌های خرابی و ضعف وجود دارد .
3. کسب اطلاعات در خصوص مقاطع بتنی قدیمی .

در این آزمایش یک مقطع استوانه‌ای توسط دریل و مته مخصوص از داخل بتن مقطع ضعیف خارج‌شده و به‌عنوان نمونه ، مورد آزمایش فشاری قرارگرفته و زیر فشار جک شکسته می‌شود .

آزمایشات غیر مخرب بتن:

همان‌طور که گفته شد برای تعیین خواص مکانیکی مصالح مانند مقاومت تسلیم ، مقاومت کششی ، شکل‌پذیری و سختی شکست درروش تست مخرب در مقاطع ایجاد ضعف می‌شود . اما می‌توان همین اطلاعات را درروش غیر مخرب انجام داد و هیچ عوارض جانبی مانند ایجاد نقاط ضعف هم بجا نگذاشت .

استفاده از نشانه‌ها و عدم ایجاد تخریب در مقاطع بتنی یکی از مهم‌ترین وجه تمایز آزمایشات مخرب و غیر مخرب بتن می‌باشد . اما ازآنجاکه بعد از آزمایشات غیر مخرب در بتن نیاز به طرح تقویت مقطع بتنی نمی‌باشد ، این روش را می‌توان اقتصادی‌تر از روش‌های مخرب دانست که مهندسان نیز در سال‌های اخیر از آن‌ها استقبال بیشتری کرده‌اند .

مهم‌ترین فاکتورهای تأثیرگذار در تست غیر مخرب بتن:

1. عمق نفوذ
2. وضوح عمودی و افقی
3. تمایز در خواص فیزیکی
4. نسبت سیگنال به نویز
5. اطلاعات موجود درباره سازه

روش‌های تست غیر مخرب بتن:

1. اسکن میلگرد در بتن
2. آزمون مقاومت چسبندگی بتن ( pull off )
3. تست التراسونیک بتن
4. تست مقاومت بتن با چکش اشمیت
5. آزمایش هافسل ( پتانسیل خوردگی بتن )

جمع‌بندی و نکات کلیدی در تست بتن

تست بتن یکی از مراحل حیاتی در کنترل کیفیت سازه‌های بتنی است که به ارزیابی مقاومت، دوام و عملکرد بتن کمک می‌کند. روش‌های مختلفی برای تست بتن وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به آزمایش مقاومت فشاری (مکعبی و استوانه‌ای)، آزمایش اسلامپ، تست چکش اشمیت و آزمایش اولتراسونیک اشاره کرد. انجام این تست‌ها قبل و بعد از بتن‌ریزی، اطمینان از کیفیت بتن و جلوگیری از مشکلات سازه‌ای را تضمین می‌کند. عدم انجام صحیح تست‌های بتن می‌تواند منجر به کاهش مقاومت سازه، ترک‌خوردگی زودرس و افت کیفیت کلی ساختمان شود.